Danıştay 6. Daire 2021/1208 Esas 2022/5760 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2021/1208
Karar No : 2022/5760

TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … Büyükşehir Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …
KARŞI TARAF (DAVACI) : … Ticaret A.Ş.
VEKİLİ : Av. …
İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi …. İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:… K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Antalya İli, Alanya, Gazipaşa, İbradı, Kaş, Kemer ve Manavgat İlçeleri "2018 yılı evsel katı tarifelerinin" ilçe belediyelerinden geldiği şekliyle kabul edilmesine yönelik … Büyükşehir Belediye Meclisinin … tarih ve … sayılı kararının Alanya, Gazipaşa, Kaş, Kemer ve Manavgat İlçelerine ilişkin tarifelerin marketlere ilişkin kısımlarının iptali istenilmiştir.

İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesince verilen … tarih ve E:…, K:2019/1099 sayılı kararda; katı atık bertaraf tesislerinin kurulması, işletilmesi ve buna bağlı olarak bu tesislere ilişkin tüm yükümlülüklerin yerine getirilmesi hususunda Büyükşehir Belediyelerinin yetkili ve görevli kabul edildiği; ilçe ve/veya ilk kademe belediyelerinin ise bu süreçte sadece katı atıkları toplamak ve aktarma istasyonlarına taşımak ile yükümlü kılındıkları; 2872 sayılı Kanun'un 11. maddesinde belirtilen ücretin ise, söz konusu bertaraf tesislerinin işletme, bakım ve onarım masraflarının karşılamak üzere katı atık toplama, taşıma ve bertaraf ücretinin alınacağı ifade edilerek katı atık bertaraf sürecindeki oluşan maliyetlerin bir bütün olarak (toplama, taşıma ve bertaraf) değerlendirildiği ve bu süreçte oluşan giderlerin bu hizmetten yararlananlardan alınacak katılım ücreti ile karşılanacağı ifade edildiği; Alanya, Gazipaşa, Kaş, Kemer ve Manavgat Belediye Başkanlıklarınca işletilmekte olan bir katı atık bertaraf tesisinin bulunmadığı, anılan ilçe belediyelerinin söz konusu süreçteki görevinin ise, 5216 sayılı Kanun'un 7/3. maddesinin (b) bendinde belirtilen "katı atıkları toplama ve taşıma" olduğu, bunun dışında katı atıkların bertaraf edilmesi sürecindeki 5216 ve 2872 sayılı Kanun hükümleri ile verilen başka bir görev ve buna bağlı yetkisinin bulunmadığı, sözü edilen yetkinin Büyükşehir Belediyelerine ait olduğu; dolayısıyla tarife belirleme sürecinin ilçe belediye meclisinin kararının onaylanmasından ziyade, bizatihi büyükşehir belediye meclisince belirlenmesinin gerektiği; bu bağlamda katı ücret tarifesinin belirlenmesine ilişkin ilçe belediye meclisi kararların onaylanmasına ilişkin dava konusu Antalya Büyükşehir Belediye Meclisi kararında ise hukuka uygunluk bulunmadığı gerekçesiyle dava konusu işlemlerin iptaline karar verilmiştir.



Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının özeti: İstinaf başvurusuna konu İdare Mahkemesi kararının hukuka ve usule uygun olduğu ve istinaf dilekçesinde ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davalı tarafından; davanın zamanaşımı nedeniyle reddi gerektiği, aktarma, geri kazanım ve bertaraf uyarınca talep edilmesi gereken ücretlerden idarelerinin feragat ettiği; katı atık toplamak ve taşımakla yükümlü olan ilçe belediyelerince belirlenen ve katı atık taşıma ve toplama ücretini içeren tarifenin idarelerince onaylandığı, bu bağlamda dava konusu işlemde yetki yönünden hukuka aykırılık bulunmadığı ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davacı tarafından; 5216 sayılı Kanun'un 7. maddesi ile 2872 sayılı Kanun'un 11. maddesi uyarınca tarife belirleme yetkisinin büyükşehir belediyelerinde olduğu, temyize konu Bölge İdare Mahkemesi kararının, mevzuata ve yerleşik içtihada uygun olduğu belirtilerek istemin reddi gerektiği savunulmuştur.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ …'NIN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra işin gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
Antalya İli, Alanya, Gazipaşa, İbradı, Kaş, Kemer ve Manavgat İlçeleri "2018 yılı evsel katı tarifeleri", … Büyükşehir Belediye Meclisinin … tarih ve … sayılı kararı ile ilçe belediyelerinden geldiği şekliyle aynen kabul edilerek onaylanmıştır.
Bunun üzerine, … Büyükşehir Belediye Meclisinin ... tarih ve … sayılı kararının Alanya, Gazipaşa, Kaş, Kemer ve Manavgat İlçelerine ilişkin tarifelerin marketlere ilişkin kısımlarının iptali istemiyle bakılan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
10/07/2004 tarihli 5216 sayılı Büyükşehir Belediye Kanunu'nun "Büyükşehir, İlçe ve İlk Kademe Belediyelerinin Görev ve Sorumlulukları" başlıklı 7. maddesinin birinci fıkrasının (i) bendinde; büyükşehir katı atık yönetim plânını yapmak, yaptırmak; katı atıkların kaynakta toplanması ve aktarma istasyonuna kadar taşınması hariç katı atıkların ve hafriyatın yeniden değerlendirilmesi, depolanması ve bertaraf edilmesine ilişkin hizmetleri yerine getirmek, bu amaçla tesisler kurmak, kurdurmak, işletmek veya işlettirmek; sanayi ve tıbbî atıklara ilişkin hizmetleri yürütmek, bunun için gerekli tesisleri kurmak, kurdurmak, işletmek veya işlettirmek; deniz araçlarının atıklarını toplamak, toplatmak, arıtmak ve bununla ilgili gerekli düzenlemeleri yapmak Büyükşehir Belediyesi'nin görevleri arasında sayılmış; aynı maddenin üçüncü fıkrasının (a) bendinde, Kanunlarla münhasıran büyükşehir belediyesine verilen görevler ile birinci fıkrada sayılanlar dışında kalan görevleri yapmak ve yetkileri kullanmak; (b) bendinde ise, Büyükşehir katı atık yönetim plânına uygun olarak, katı atıkları toplamak ve aktarma istasyonuna taşımak ilçe ve ilk kademe belediyelerinin görev ve yetkileri arasında olduğu hükmüne yer verilmiştir.
2872 sayılı Çevre Kanunu'nun 11. maddesinin 11. fıkrasında; büyükşehir belediyeleri ve belediyelerin evsel katı atık bertaraf tesislerini kurmak, kurdurmak, işletmek veya işlettirmekle yükümlü oldukları, bu hizmetten yararlanan ve/veya yararlanacakların, sorumlu yönetimlerin yapacağı yatırım, işletme, bakım, onarım ve ıslah harcamalarına katılmakla yükümlü oldukları, bu hizmetten yararlananlardan, belediye meclisince belirlenecek tarifeye göre katı atık toplama, taşıma ve bertaraf ücreti alınacağı, ve bu fıkra uyarınca tahsil edilen ücretlerin katı atıkla ilgili hizmetler dışında kullanılamayacağı hükümlerine yer verilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Yukarıda yer verilen kanun hükümlerinin birlikte değerlendirilmesinden; katı atık bertaraf tesislerinin kurulması, işletilmesi ve buna bağlı olarak bu tesislere ilişkin tüm yükümlülüklerin yerine getirilmesi hususunda Büyükşehir Belediyelerinin yetkili ve görevli kabul edildiği, ilçe ve/veya ilk kademe belediyelerinin ise, bu süreçte sadece katı atıkları toplamak ve aktarma istasyonlarına taşımak ile yükümlü kılındıkları; 2872 sayılı Kanun'un 11. maddesinde ise; söz konusu bertaraf tesislerinin işletme, bakım ve onarım masraflarını karşılamak üzere, katı atık toplama, taşıma ve bertaraf ücretinin alınacağı ifade edilerek, katı atık bertaraf sürecinde oluşan maliyetlerin bir bütün olarak (toplama, taşıma ve bertaraf) değerlendirildiği ve bu süreçte oluşan giderlerin bu hizmetten yararlananlardan alınacak katılım ücreti ile karşılanacağının ifade edildiği; sonuç olarak anılan hizmetten yararlananlara yönelik olarak belirlenecek olan tarife uyarınca yapılacak olan ücretlendirme yetkisinin, bahsi geçen tesisleri kurma ve işletme sorumluluğu olan Belediyeye, Büyükşehir Belediyesi olan yerlerde ise Büyükşehir Belediyesine ait olduğu anlaşılmaktadır.
Dosyanın incelenmesinden; Antalya İli, Alanya, Gazipaşa, İbradı, Kaş, Kemer ve Manavgat İlçeleri "2018 yılı evsel katı tarifeleri"nin, … Büyükşehir Belediye Meclisinin … tarih ve … sayılı kararı ile ilçe belediyelerinden geldiği şekliyle aynen kabul edilerek onaylandığı ve söz konusu Meclis Kararı'nın Alanya, Gazipaşa, Kaş, Kemer ve Manavgat İlçelerine yönelik kısımlarının marketlere ilişkin kısmının iptali istemiyle bakılan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
Bu durumda; katı atık hizmet bedeline ilişkin ücret tarifelerini belirleme yetkisine sahip olan Antalya Büyükşehir Belediye Meclisince onaylanmak suretiyle uygulamaya konulan dava konusu Meclis Kararında yetki yönünden hukuka aykırılık bulunmamaktadır.
Bu itibarla; dava konusu Meclis Kararında yetki yönünden hukuka aykırılık bulunmadığı anlaşıldığından, İdari Dava Dairesince, dava konusu 2018 yılı katı atık toplama ve taşımaya ilişkin ücret tarifesinin Alanya, Gazipaşa, Kaş, Kemer ve Manavgat İlçelerine yönelik kısımlarının marketlere ilişkin kısmının esasının incelenerek, istinaf istemi hakkında karar verilmesi gerekirken, dava konusu işlemin iptali yolunda verilen İdare Mahkemesi kararına karşı yapılan istinaf başvurusunun reddi yolundaki temyize konu İdari Dava Dairesi kararında hukuki isabet görülmemiştir.
Öte yandan; görülmekte olan davada, Antalya Büyükşehir Belediye Meclisinin dava konusu ... tarih ve ... sayılı kararının iptali talep edilen Alanya, Gazipaşa, Kaş, Kemer ve Manavgat Belediye Başkanlıkları tarafından hazırlanan 2018 yılı katı atık toplama ve taşıma ücret tarifelerinin aynen onaylanmak suretiyle uygulamaya konulması sebebiyle; Alanya, Gazipaşa, Kaş, Kemer ve Manavgat Belediye Başkanlıklarının da hasım mevkiine alınması suretiyle işin esasının incelenmesi gerekmektedir.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. 2577 sayılı Kanunun 49. maddesine uygun bulunan davalının temyiz isteminin kabulüne,
2. Dava konusu işlemin yukarıda özetlenen gerekçeyle iptaline ilişkin Mahkeme kararına yönelik olarak yapılan istinaf başvurusunun reddi yolundaki temyize konu … Bölge İdare Mahkemesi …. İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 17/05/2022 tarihinde, kesin olarak, oyçokluğuyla karar verildi.

KARŞI OY (X):
2872 sayılı Çevre Kanunu'nun 11. maddesinin 11. fıkrasında; Büyükşehir belediyeleri ve belediyelerin evsel katı atık bertaraf tesislerini kurmak, kurdurmak, işletmek veya işlettirmekle yükümlü oldukları, bu hizmetten yararlanan ve/veya yararlanacakların, sorumlu yönetimlerin yapacağı yatırım, işletme, bakım, onarım ve ıslah harcamalarına katılmakla yükümlü oldukları, bu hizmetten yararlananlardan, belediye meclisince belirlenecek tarifeye göre katı atık toplama, taşıma ve bertaraf ücreti alınacağı, ve bu fıkra uyarınca tahsil edilen ücretlerin katı atıkla ilgili hizmetler dışında kullanılamayacağı hükümlerine yer verilmiştir.
10/07/2004 tarihli ve 5216 sayılı Büyükşehir Belediye Kanunu'nun "Büyükşehir, İlçe ve İlk Kademe Belediyelerinin Görev ve Sorumlulukları" başlıklı 7. maddesinin birinci fıkrasının (i) bendinde; büyükşehir katı atık yönetim plânını yapmak, yaptırmak; katı atıkların kaynakta toplanması ve aktarma istasyonuna kadar taşınması hariç katı atıkların ve hafriyatın yeniden değerlendirilmesi, depolanması ve bertaraf edilmesine ilişkin hizmetleri yerine getirmek, bu amaçla tesisler kurmak, kurdurmak, işletmek veya işlettirmek; sanayi ve tıbbî atıklara ilişkin hizmetleri yürütmek, bunun için gerekli tesisleri kurmak, kurdurmak, işletmek veya işlettirmek; deniz araçlarının atıklarını toplamak, toplatmak, arıtmak ve bununla ilgili gerekli düzenlemeleri yapmak Büyükşehir Belediyesi'nin görevleri arasında sayılmış, aynı maddenin üçüncü fıkrasının (a) bendinde; Kanunlarla münhasıran büyükşehir belediyesine verilen görevler ile birinci fıkrada sayılanlar dışında kalan görevleri yapmak ve yetkileri kullanmak, (b) bendinde; Büyükşehir katı atık yönetim plânına uygun olarak, katı atıkları toplamak ve aktarma istasyonuna taşımak ilçe ve ilk kademe belediyelerinin görev ve yetkileri arasında olduğu hükmüne yer verilmiştir.
27/10/2010 tarihli, 27742 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Atıksu Altyapı ve Evsel Katı Atık Bertaraf Tesisleri Tarifelerinin Belirlenmesinde Uyulacak Usul ve Esaslara İlişkin Yönetmeliğin "Tanımlar" başlıklı 4. maddesinin (m) bendinde; "Ücret: 26/5/1981 tarihli ve 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanununun Mükerrer 44 üncü maddesi hükmü gereği çevre temizlik vergisi ile aynı Kanunun 87 nci maddesi uyarınca kanalizasyon harcamalarına katılma payı ve 2560 sayılı Kanunun 13 üncü maddesi uyarınca alınan kullanılmış suları uzaklaştırma bedelini de içerecek şekilde; atıksu ve evsel katı atık ile ilgili verilen tüm hizmetler karşılığında tam maliyet esaslı tarifeye göre belirlenen toplam sistem maliyetini karşılamak üzere evsel katı atık ve atıksu hizmetlerinden yararlananlar tarafından ödenmesi gereken parasal değeri," ifade edeceği, Yönetmeliğin "Evsel Katı Atık İdarelerinin Görev ve Yetkileri" başlıklı 8. maddesinde; Evsel Katı Atık İdareleri; a) Evsel katı atık hizmetini vermek veya verdirmekle, b) Evsel katı atık hizmetlerine ilişkin tarifeleri belirlemekle, c) Evsel katı atık ücretini toplamakla, yükümlü oldukları kurallarına yer verilmiş, son olarak Yönetmeliğin "Faturalandırma" başlıklı 22. maddesinde ise; atıksu ve evsel katı atık hizmetlerine ait ücretlendirme yapılan hizmetin karşılığı olarak müstakilen, düzenli aralıklarla su faturaları üzerinden faturalandırma yapılacağı kuralı getirilmiştir.
Yukarıda yer verilen Kanun hükümleri ve konu ile ilgili özel düzenlemeler getiren Yönetmelik hükümlerinin birlikte değerlendirilmesinden; katı atık bertaraf tesislerinin kurulması, işletilmesi ve buna bağlı olarak bu tesislere ilişkin tüm yükümlülüklerin yerine getirilmesi hususunda Büyükşehir Belediyelerinin yetkili ve görevli kabul edildiği, ilçe ve/veya ilk kademe belediyelerinin ise, bu süreçte sadece katı atıkları toplamak ve aktarma istasyonlarına taşımak ile yükümlü kılındıkları, 2872 sayılı Kanunun 11. maddesinde ise; söz konusu bertaraf tesislerinin işletme, bakım ve onarım masraflarını karşılamak üzere, katı atık toplama, taşıma ve bertaraf ücretinin alınacağı ifade edilerek, katı atık bertaraf sürecinde oluşan maliyetlerin bir bütün olarak (toplama, taşıma ve bertaraf) değerlendirildiği ve bu süreçte oluşan giderlerin bu hizmetten yararlananlardan alınacak katılım ücreti ile karşılanacağının ifade edildiği, ilgili Yönetmelikte de aynı doğrultuda düzenlemeler yapıldığı, görevli ve yetkili olan Belediye tarafından kurulacak olan katı atık bertaraf tesisleri için, bu tesisin işletme maliyetlerine katılım ve katı atıkların toplanma ve taşınma maliyetlerine ilişkin objektif maliyet hesaplama kuralları getirildiği ve buna göre belirlenen ücretin ise su faturaları ile katı atık üreticisi olan ilgililere faturalandırılacağının belirtildiği, sonuç olarak anılan hizmetten yararlananlara yönelik olarak belirlenecek olan tarife uyarınca yapılacak olan ücretlendirme yetkisinin, bahsi geçen tesisleri kurma ve işletme sorumluluğu olan Belediyeye, diğer bir ifadeyle, Büyükşehir Belediyesi olan yerlerde anılan Büyükşehir Belediyesine ait olduğu görülmektedir.
Uyuşmazlıkta; Alanya, Gazipaşa, İbradı, Kaş, Kemer ve Manavgat Belediye Meclislerince hazırlanan "2018 yılı evsel katı tarifeleri"nin, Antalya Büyükşehir Belediye Meclisinin ... tarih ve ... sayılı kararı ile ilçe belediyelerinden geldiği şekliyle aynen kabul edilerek onaylandığı; buna karşın yukarıda yer verilen mevzuat hükümleri uyarınca Büyükşehir Belediye Meclislerinin katı atıkların toplanması ve taşınması aşamalarının da dahil olduğu katı atıkların bertaraf sürecine ilişkin giderlerin içinde yer aldığı toplam maliyet unsurlarına göre ücreti belirlemesi gerektiği; bu bağlamda İlçe Belediye Meclisleri tarafından hazırlanan ve Antalya Büyükşehir Belediye Meclisi tarafından onaylanan tarifede yetki unsuru yönünden hukuka uyarlık bulunmadığı düşünülmekle birlikte; Antalya Büyükşehir Belediye Meclisinin dava konusu 12/01/2018 tarih ve 81 sayılı kararı ile, Alanya, Gazipaşa, Kaş, Kemer ve Manavgat Belediye Başkanlıkları tarafından hazırlanan 2018 yılı katı atık toplama ve taşıma ücret tarifelerinin onaylanmak suretiyle uygulamaya konulduğu, bu nedenle Alanya, Gazipaşa, Kaş, Kemer ve Manavgat Belediye Başkanlıklarının da hasım mevkiine alınması suretiyle hüküm kurulması gerektiğinden; Dairemiz bozma kararına gerekçe yönünden katılmıyorum.